Ειδική Αλλεργιολόγος Παίδων & Ενηλίκων

Δερματικές Αλλεργίες

H εκδήλωση αλλεργικών συμπτωμάτων από το δέρμα μπορούν να προκληθούν από μια πληθώρα φυσικών και τεχνητών αλλεργιογόνων.

3 απλά βήματα για την

Αντιμετώπιση Αλλεργιών

1

Λήψη Ιστορικού

Συλλέγονται πληροφορίες σχετικά με το είδος των συμπτωμάτων, την διάρκεια και την χρονική κατανομή τους και γίνεται μία αρχική εκτίμηση της αλλεργικής πάθησης

2

Κλινική Εξέταση

Αναζητούνται χαρακτηριστικά ευρήματα που να μας κατευθύνουν προς μια αλλεργική πάθηση μέσα από την εξέταση του δέρματος, της μύτης και των πνευμόνων

3

Ειδικές Δοκιμασίες

Μέσω δερματικών και άλλων δοκιμασιών γίνεται διερεύνηση και διάγνωση της αλλεργικής πάθησης και προτείνεται η κατάλληλη θεραπεία

Αντιμετωπίστε τώρα

Δερματικές Αλλεργίες

Ατοπική Δερματίτιδα

Η ατοπική δερματίτιδα ή αλλιώς έκζεμα είναι μία πολύ συχνή, χρόνια αλλεργική δερματοπάθεια, η οποία εμφανίζεται συνήθως σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση δηλαδή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικών παθήσεων. Τα κόκκινα μαγουλάκια και το ξηρό δερματάκι είναι τα πρώτα σημάδια της ατοπικής δερματίτιδας σε βρέφη τα οποία και τρίβουν τις περιοχές με τις δερματικές βλάβες είτε στα ρούχα, είτε με τα χέρια τους λόγω της έντονης φαγούρας που αισθάνονται.

Σε μεγαλύτερες ηλικίες η τυπική κατανομή περιλαμβάνει τις περιοχές μπροστά από τους αγκώνες και πίσω από τα γόνατα, το πρόσωπο, το λαιμό, τα χέρια, ωστόσο βλάβες ατοπικής δερματίτιδας με κόκκινο, ερεθισμένο και πολύ ξηρό δέρμα μπορεί να εμφανιστούν σε όλο το σώμα. Αντιμέτωποι με μια νόσο, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν παιδική, βρίσκονται πλέον ολοένα και περισσότεροι ενήλικες. Στην πορεία του το έκζεμα εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις δηλαδή ανά διαστήματα επιδεινώνεται. Χαρακτηριστικά το καλοκαίρι βελτιώνεται για να υποτροπιάσει το χειμώνα. Οι εξάρσεις σε μικρές ηλικίες μπορεί να οφείλονται σε κάποια τροφή, για το λόγο αυτό βρέφη με μέτρια προς βαριά ατοπική δερματίτιδα πρέπει να ελέγχονται για τροφική αλλεργία. Σε μεγαλύτερες ηλικίες οι εξάρσεις μπορεί να οφείλονται σε ιώσεις, αλλαγές θερμοκρασίας, άγχος τρίψιμο, πολύ ζεστό μπάνιο, ιδρώτα κ.ά.

Η ακριβής αιτία της ατοπικής δερματίτιδας παραμένει άγνωστη, αλλά μάλλον πρόκειται για έναν συνδυασμό γενετικής προδιάθεσης και περιβαλλοντικών παραγόντων. Έχει καλή πρόγνωση αφού συνήθως υποχωρεί με την πάροδο της ηλικίας. Παρόλα αυτά υπάρχουν άτομα στα οποία αυτή θα αναζωπυρωθεί σε μεγαλύτερη ηλικία αλλά και αυτά που δεν θα σταματήσουν να ταλαιπωρούνται από αυτήν.

Η αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας είναι πολύ σημαντική, όχι για το αισθητικό της κομμάτι ή ακόμη και για τον κνησμό αλλά για την πρόληψη εμφάνισης άλλων αλλεργικών νοσημάτων στο μέλλον. Την ατοπική δερματίτιδα ακολουθούν πολύ συχνά και άλλες αλλεργίες, σε τροφές, στη γύρη, στη σκόνη. Η αρχή αυτής της «ατοπικής πορείας» γίνεται συνήθως με την ατοπική δερματίτιδα, που ακολουθείται συχνά από κάποια τροφική αλλεργία (σε γάλα, αβγό, σιτηρά, ψάρι, ξηρούς καρπούς κ.ά.), ενώ στη συνέχεια εμφανίζεται αλλεργική ρινίτιδα και αλλεργικό άσθμα. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι το “ελαττωματικό” δέρμα των ασθενών με έκζεμα που παύει να λειτουργεί προστατευτικά και επιτρέπει την είσοδο αλλεργιογόνων και ερεθιστικών ουσιών στον οργανισμό τα οποία ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα στην ανάπτυξη αλλεργιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα παιδιά που θα εμφανίσουν ατοπική δερματίτιδα στα πρώτα 2 χρόνια της ζωής τους, σχεδόν 1 στα 3 θα παρουσιάσει μετέπειτα άσθμα.

Ο θεράπων γιατρός θα δώσει πρακτικές οδηγίες σχετικά με τη διατροφή, την περιποίηση και την καθημερινότητα του παιδιού που βοηθούν σημαντικά στην πρόληψη εξάρσεων. Αναμφίβολα η βάση της αντιμετώπισης της ατοπικής δερματίτιδας είναι η επαρκής ενυδάτωση η οποία πρέπει να γίνεται με εξειδικευμένα προϊόντα τα οποία περιέχουν τα λιπίδια που λείπουν από το δέρμα των παιδιών αυτών. Στις περιπτώσεις που η ενυδάτωση και τα συντηρητικά μέσα δεν είναι επαρκή για τη διατήρηση του ελέγχου της ατοπικής δερματίτιδας τη λύση θα προσφέρουν τα τοπικά κορτικοστεροειδή καθώς και οι νεότεροι αναστολείς της καλσινευρίνης.

Παράλληλα στους ασθενείς στους οποίους έχει αποδειχθεί ότι η έκθεση σε συγκεκριμένη τροφή προκαλεί έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας, μπορεί να απαιτηθεί η αποφυγή της ενώ αν η επαφή με αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα επιδεινώνει το έκζεμα χορηγείται ειδική θεραπεία με εμβόλια ανοσοθεραπείας. Επιπλέον ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα μελετών με τα νέα φάρμακα ανοσοθεραπείας για τους ασθενείς με σοβαρή ατοπική δερματίτιδα που δεν ελέγχονται με όλα τα παραπάνω.

H συνεχής έρευνα στον τομέα της Αλλεργιολογίας συμβάλλει συνεχώς στην καλύτερη κατανόηση και αποκωδικοποίηση των μηχανισμών ανάπτυξης των αλλεργιών στους οποίους η ατοπική δερματίτιδα φαίνεται να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής, ιδίως στα μικρά παιδιά, φαίνεται να αποτελεί το σημαντικότερο βήμα για την πρόληψη ανάπτυξης τροφικής και αναπνευστικής αλλεργίας.

Κνίδωση

Η κνίδωση είναι μία πολύ συχνή δερματοπάθεια που εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες. Υπολογίζεται ότι έως 25% των ατόμων θα παρουσιάσουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο στη ζωή τους και κάποιοι από αυτούς θα εμφανίσουν επανειλημμένα επεισόδια.

Είναι μία νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από την ξαφνική εμφάνιση τυπικών βλαβών στο δέρμα (πομφοί) που μοιάζουν με το εξάνθημα μετά την επαφή με τσουκνίδα ή με τσίμπημα κουνουπιού. Συνοδεύονται από έντονη φαγούρα, υποχωρούν γρήγορα από τις αρχικές θέσεις και επανεμφανίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Σε κάποιες περιπτώσεις η κνίδωση εκδηλώνεται με εμφάνιση ολιγάριθμων πομφών και άλλες φορές είναι δυνατόν αυτοί να συρρέουν δημιουργώντας εικόνα «χάρτη».

Η πλέον εντυπωσιακή εκδήλωση της νόσου είναι με την ταυτόχρονη εμφάνιση πρηξίματος (το λεγόμενο αγγειοοίδημα) σε χαλαρούς ιστούς όπως το πρόσωπο, τα βλέφαρα, τα χείλη ή τα γεννητικά όργανα.

Συνήθως η κνίδωση υποχωρεί γρήγορα (οξεία μορφή) αλλά σε κάποιους ασθενείς μπορεί να επιμένει για περισσότερο από 6 εβδομάδες και τότε ονομάζεται χρόνια κνίδωση. Τα αίτια που την προκαλούν είναι πολλά και συχνά είναι δύσκολο να διαγνωστούν. Τυπικά εμφανίζεται μετά από αλλεργικές αντιδράσεις (σε συγκεκριμένες τροφές, φάρμακα, τσιμπήματα εντόμων κ.α.) όπως επίσης και μετά από ιογενείς λοιμώξεις (ιδίως σε παιδιά).

Ακόμη κάποια φυσικά αίτια (τριβή, πίεση, θερμότητα, νερό, ψύχος, ήλιος, δονήσεις) προκαλούν τις λεγόμενες φυσικές κνιδώσεις δηλαδή τον δερμογραφισμό (όταν το αίτιο είναι η τριβή του δέρματος), την κνίδωση εκ ψύχους, την χολινεργική κνίδωση (όταν υπάρχει υπερευαισθησία του οργανισμού στην υψηλή θερμοκρασία και τον ιδρώτα), την κνίδωση εκ πιέσεως κ.α. Μια αυτοάνοση αντίδραση του οργανισμού αποτελεί την αιτία της χρόνιας κνίδωσης σε πολλούς ασθενείς ενώ σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται και το ενδεχόμενο κάποια άλλη νόσος (π.χ. νόσος θυρεοειδούς) να προκαλεί τα συμπτώματα.

Όταν εμφανίζεται κνιδωτικό εξάνθημα ή αγγειοοίδημα ταυτόχρονα με συμπτώματα από άλλα οργανικά συστήματα (π.χ. αναπνευστικό, καρδιαγγειακό κ.λπ.) τότε είναι ένδειξη σοβαρής αλλεργίας (αναφυλαξία). Συμπτώματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης είναι: δυσκολία στην αναπνοή, αισθημα πνιγμονής, βραχνάδα, ναυτία, έμετος, πόνος στο στομάχι, λιποθυμική τάση.

Η κνίδωση επηρεάζει την εμφάνισή και τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου επιβαρύνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής τόσο σε ψυχολογικό όσο και σωματικό επίπεδο.

Η σωστή διάγνωση, η συχνή παρακολούθηση και η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας μπορούν να προσφέρουν ξανά μία φυσιολογική ζωή στους ασθενείς και να αντιμετωπίσουν την πολύπλευρη αυτή νόσο. Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται με στόχο τον έλεγχο των συμπτωμάτων χρησιμοποιώντας ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα. Τα αντιισταμινικά είναι η καλύτερη θεραπεία για πολλούς ασθενείς γιατί πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις . Στις θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνονται και τα κορτικοστεροειδή, που όμως πρέπει να λαμβάνονται για το λιγότερο δυνατό χρονικό διάστημα λόγω των γνωστών παρενεργειών που έχουν. Τα τελευταία χρόνια ακόμη και οι ανθεκτικές μορφές της κνίδωσης αντιμετωπίζονται με έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό και ασφαλές “εμβόλιο” βιολογικού παράγοντα (omalizumab) βελτιώνοντας την ζωή και των πιο ταλαιπωρημένων ασθενών.

Δερματίτιδα εξ Επαφής

Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι μια επιβραδυνόμενη αλλεργική αντίδραση που εμφανίζεται ως κνησμώδες εξάνθημα μία ή δύο ημέρες μετά την έκθεση του δέρματος σε ένα αλλεργιογόνο. Αν και μερικοί άνθρωποι αντιδρούν πιο γρήγορα από άλλους, αυτά τα εξανθήματα τείνουν να χρειάζονται χρόνο για να αναπτυχθούν και δεν εμφανίζονται με την πρώτη έκθεση.

Το προσβεβλημένο δέρμα μπορεί να είναι ερυθρό, ερεθισμένο, πρησμένο, ξηρό, να εμφανίζει φυσαλίδες και χαρακτηρίζεται από έντονη φαγούρα και κάψιμο. Το εξάνθημα θα εμφανιστεί στο σημείο επαφής με το αλλεργιογόνο ή στα σημεία που μεταφέρεται με τα χέρια (πρόσωπο, βλέφαρα κ.α). Μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου, διαταράσσοντας τον ύπνο και προκαλώντας δυσκολία συγκέντρωσης στην εργασία και στο σχολείο.

Είναι συχνή στο γενικό πληθυσμό κυρίως στις γυναίκες και σε συγκεκριμένες ομάδες απασχόλησης όπως κομμωτές, εργάτες, αισθητικοί, εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και καθαρότητας, ανθοπώλες κ.α λόγω της συχνής επαφής που έχουν με τα αλλεργιογόνα. Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής στα παιδιά θεωρούνταν παλαιότερα σπάνια αλλά μελέτες έχουν δείξει ότι επηρεάζει έως και το 20% των παιδιών και μερικές φορές δεν μπορεί εύκολα να διακριθεί κλινικά από την ατοπική δερματίτιδα. Μάλιστα κάποια από τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα αντιδρούν σε αλλεργιογόνα που βρίσκονται στα προϊόντα περιποίησης του δέρματος τους.

Μέσα στο καθημερινό περιβάλλον ενός ατόμου μπορεί να υπάρχουν πολλά και ποικίλα υλικά που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλλεργική δερματίτιδα, όπως:

  • Yλικά εργασίας (διαλυτικά, χρώματα, τσιμέντο, ελαστικά, καουτσούκ, κόλλες, ρητίνες, ελαστικά γάντια που χρησιμοποιούν οι γιατροί, νοσηλευτές κ.λπ.)
  • Pούχα και αξεσουάρ (βαφές υφασμάτων, δερμάτινα ρούχα και αξεσουάρ, ελαστικά, εξαρτήματα από νικέλιο όπως κουμπιά, φερμουάρ, κοσμήματα κ.λπ.)
  • Kαλλυντικά (βαφές μαλλιών, βερνίκια νυχιών, σκιές και μολύβια ματιών, αρώματα, συντηρητικά κ.λπ.)
  • Yλικά οικιακής χρήσης (απορρυπαντικά, ελαστικά γάντια κ.λπ.)
  • Φυτά (χρυσάνθεμα, σέλινο, τουλίπες, νάρκισσοι κ.λπ.)
  • Φάρμακα (πενικιλίνη, στρεπτομυκίνη, τοπικά αναισθητικά, κορτικοστεροειδή κ.λπ.)

Η αλλεργία εξ επαφής συχνά επιμένει για όλη τη ζωή, επομένως είναι απαραίτητο να εντοπιστεί το αλλεργιογόνο και να αποφευχθεί η επαφή με αυτό. Αυτό επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση αυτοκόλλητων επιθεμάτων με μικρές ποσότητες διαφόρων αλλεργιογόνων (patch test) στην πλάτη του ασθενούς και στη συνέχεια αξιολόγηση της αντίδρασης στο δέρμα μετά από περίπου 48 ώρες.

Η οριστική θεραπεία για την αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι ο εντοπισμός και η αποφυγή αιτιολογικών παραγόντων. Οι συμπτωματικές θεραπείες περιλαμβάνουν:

  • τοπικά κορτικοστεροειδή που ανακούφιζουν γρήγορα από τον κνησμό και βοηθούν στην υποχώρηση του εξανθήματος
  • συστηματικά κορτικοστεροειδή στις πιο επίμονες και δύσκολες περιπτώσεις
  • κρέμες αναστολέων καλσινευρίνης μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμες για την αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής

Η αποφυγή αλλεργιογόνων και ερεθιστικών ουσιών είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της δερματίτιδας εξ επαφής. Αναλυτικά:

  • Προσδιορίστε πού βρίσκεται το αλλεργιογόνο, διαβάστε τις ετικέτες όλων των προϊόντων πριν τα χρησιμοποιήσετε
  • Φοράτε κατάλληλα γάντια για να προστατεύσετε τα χέρια σας από την επαφή με ουσίες στις οποίες αντιδράτε
  • Επιλέξτε ενυδατικές κρέμες και καλλυντικά χωρίς άρωμα
  • Aποφύγετε το συχνό πλύσιμο χεριών
  • Χρησιμοποιήστε ήπια σαπούνια και καθαριστικά χωρίς άρωμα και βαφές
  • Πλύνετε αμέσως αφού έρθετε σε επαφή με γνωστό αλλεργιογόνο ή ερεθιστικό