Δερματικές Αλλεργίες

Η ατοπική δερματίτιδα ή αλλιώς έκζεμα είναι μία πολύ συχνή, χρόνια αλλεργική δερματοπάθεια, η οποία εμφανίζεται συνήθως σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση δηλαδή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικών παθήσεων. Τα κόκκινα μαγουλάκια και το ξηρό δερματάκι είναι τα πρώτα σημάδια της ατοπικής δερματίτιδας σε βρέφη τα οποία και τρίβουν τις περιοχές με τις δερματικές βλάβες είτε στα ρούχα, είτε με τα χέρια τους λόγω της έντονης φαγούρας που αισθάνονται.

Σε μεγαλύτερες ηλικίες η τυπική κατανομή περιλαμβάνει τις περιοχές μπροστά από τους αγκώνες και πίσω από τα γόνατα, το πρόσωπο, το λαιμό, τα χέρια, ωστόσο βλάβες ατοπικής δερματίτιδας με κόκκινο, ερεθισμένο και πολύ ξηρό δέρμα μπορεί να εμφανιστούν σε όλο το σώμα. Αντιμέτωποι με μια νόσο, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν παιδική, βρίσκονται πλέον ολοένα και περισσότεροι ενήλικες. Στην πορεία του το έκζεμα εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις δηλαδή ανά διαστήματα επιδεινώνεται. Χαρακτηριστικά το καλοκαίρι βελτιώνεται για να υποτροπιάσει το χειμώνα. Οι εξάρσεις σε μικρές ηλικίες μπορεί να οφείλονται σε κάποια τροφή, για το λόγο αυτό βρέφη με μέτρια προς βαριά ατοπική δερματίτιδα πρέπει να ελέγχονται για τροφική αλλεργία. Σε μεγαλύτερες ηλικίες οι εξάρσεις μπορεί να οφείλονται σε ιώσεις, αλλαγές θερμοκρασίας, άγχος τρίψιμο, πολύ ζεστό μπάνιο, ιδρώτα κ.ά.

Η ακριβής αιτία της ατοπικής δερματίτιδας παραμένει άγνωστη, αλλά μάλλον πρόκειται για έναν συνδυασμό γενετικής προδιάθεσης και περιβαλλοντικών παραγόντων. Έχει καλή πρόγνωση αφού συνήθως υποχωρεί με την πάροδο της ηλικίας. Παρόλα αυτά υπάρχουν άτομα στα οποία αυτή θα αναζωπυρωθεί σε μεγαλύτερη ηλικία αλλά και αυτά που δεν θα σταματήσουν να ταλαιπωρούνται από αυτήν.

Η αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας είναι πολύ σημαντική, όχι για το αισθητικό της κομμάτι ή ακόμη και για τον κνησμό αλλά για την πρόληψη εμφάνισης άλλων αλλεργικών νοσημάτων στο μέλλον. Την ατοπική δερματίτιδα ακολουθούν πολύ συχνά και άλλες αλλεργίες, σε τροφές, στη γύρη, στη σκόνη. Η αρχή αυτής της «ατοπικής πορείας» γίνεται συνήθως με την ατοπική δερματίτιδα, που ακολουθείται συχνά από κάποια τροφική αλλεργία (σε γάλα, αβγό, σιτηρά, ψάρι, ξηρούς καρπούς κ.ά.), ενώ στη συνέχεια εμφανίζεται αλλεργική ρινίτιδα και αλλεργικό άσθμα. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι το “ελαττωματικό” δέρμα των ασθενών με έκζεμα που παύει να λειτουργεί προστατευτικά και επιτρέπει την είσοδο αλλεργιογόνων και ερεθιστικών ουσιών στον οργανισμό τα οποία ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα στην ανάπτυξη αλλεργιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα παιδιά που θα εμφανίσουν ατοπική δερματίτιδα στα πρώτα 2 χρόνια της ζωής τους, σχεδόν 1 στα 3 θα παρουσιάσει μετέπειτα άσθμα.

Ο θεράπων γιατρός θα δώσει πρακτικές οδηγίες σχετικά με τη διατροφή, την περιποίηση και την καθημερινότητα του παιδιού που βοηθούν σημαντικά στην πρόληψη εξάρσεων. Αναμφίβολα η βάση της αντιμετώπισης της ατοπικής δερματίτιδας είναι η επαρκής ενυδάτωση η οποία πρέπει να γίνεται με εξειδικευμένα προϊόντα τα οποία περιέχουν τα λιπίδια που λείπουν από το δέρμα των παιδιών αυτών. Στις περιπτώσεις που η ενυδάτωση και τα συντηρητικά μέσα δεν είναι επαρκή για τη διατήρηση του ελέγχου της ατοπικής δερματίτιδας τη λύση θα προσφέρουν τα τοπικά κορτικοστεροειδή καθώς και οι νεότεροι αναστολείς της καλσινευρίνης.

Παράλληλα στους ασθενείς στους οποίους έχει αποδειχθεί ότι η έκθεση σε συγκεκριμένη τροφή προκαλεί έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας, μπορεί να απαιτηθεί η αποφυγή της ενώ αν η επαφή με αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα επιδεινώνει το έκζεμα χορηγείται ειδική θεραπεία με εμβόλια ανοσοθεραπείας. Επιπλέον ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα μελετών με τα νέα φάρμακα ανοσοθεραπείας για τους ασθενείς με σοβαρή ατοπική δερματίτιδα που δεν ελέγχονται με όλα τα παραπάνω.

H συνεχής έρευνα στον τομέα της Αλλεργιολογίας συμβάλλει συνεχώς στην καλύτερη κατανόηση και αποκωδικοποίηση των μηχανισμών ανάπτυξης των αλλεργιών στους οποίους η ατοπική δερματίτιδα φαίνεται να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής, ιδίως στα μικρά παιδιά, φαίνεται να αποτελεί το σημαντικότερο βήμα για την πρόληψη ανάπτυξης τροφικής και αναπνευστικής αλλεργίας.